Đại lộ Kinh Hoàng. Những điều chưa biết

Đại lộ Kinh Hoàng là tên không chính thức cho một đoạn đường dài khoảng 9 km tại tỉnh Quảng Trị, nơi mà Quân đội Nhân dân Việt Nam đã nã pháo vào đoàn quân Việt Nam Cộng hòa cùng dân chúng đang tháo chạy về phía Nam trong Chiến dịch Xuân-Hè 1972 thời kỳ Chiến tranh Việt Nam

 Hoàn cảnh lịch sử

Giữa trưa ngày 30 tháng 3 năm 1972, Quân đội nhân dân Việt Nam đã vượt vĩ tuyến 17 thành công, mở một cuộc tiến công mạnh mẽ vào lãnh thổ Việt Nam Cộng hòa. Tất cả đồng loạt vượt sông Bến Hải, tràn qua khu phi quân sự, pháo tập và tấn công [cần dẫn nguồn] vào lãnh thổ Việt Nam Cộng hòa tại tỉnh Quảng Trị.

Để mở đường qua sông, pháo binh Bắc Việt với các loại 130 ly cũng như hỏa tiễn 122 ly, từ Vĩnh Linh bên kia cầu Hiền Lương, đồng loạt bắn phá tất cả các căn cứ hỏa lực của Việt Nam Cộng hòa, với mức độ tàn phá kinh khủng chưa từng có làm hai trung đoàn 2 và 56/SD3BB bị tổn thất nặng nề về nhân mạng, đồng thời làm cho tinh thần binh sĩ Trung đoàn 56 dao động mạnh và hoảng sợ, đầu hàng nhanh chóng[cần dẫn nguồn].

 Cuộc rút lui và thảm sát trên Đại lộ Kinh Hoàng

Ngày 31 tháng 3, căn cứ hỏa lực của TD4 TQLC tại núi Ba Hô và Sarge bị tràn ngập, phải di tản vào lúc 9 giờ 40 tối sau khi tổn thất nặng. Ngày 1 tháng 4, các căn cứ Đông Hà, Cam Lộ, Ái Tử bị pháo kích nặng nề nhưng nhờ hải pháo của Đệ thất Hạm đội Hoa Kỳ nên QĐNDVN vẫn chưa chiếm được. Tuy nhiên trước sức tấn công mạnh mẽ của QĐNDVN, lần lượt các căn cứ hỏa lực A-1, A-2, A-3, A-4 do SD3BB trấn giữ, bị tấn chiếm, còn căn cứ Fuller và Khe Gió thì di tản chiến thuật. Căn cứ Holcomb của TQLC cũng bị tràn ngập lúc 12 giờ 30 khuya đêm 2 tháng 4

.

Ngày 30 tháng 4, tư lệnh chiến trường kiêm tư lệnh SD3 Bộ Binh Việt Nam Cộng hòa là Chuẩn tướng Vũ Văn Giai, triệu tập phiên họp đặc biệt và quan trọng để bàn kế hoạch giữ thành phố Quảng Trị và bỏ căn cứ hỏa lực Ái Tử. Do đó, trong cuộc lui quân, trên 2.000 quân Việt Nam Cộng hòa khi qua cầu Thạch Hãn thì cầu bị sập, khiến cho một số lớn chiến xa, xe cộ, đại bác và quân trang quân dụng... phải bị bỏ lại phía bên kia cầu cho quân Giải phóng. Lúc đó Quốc lộ 1, đoạn từ Hải Lăng về Mỹ Chánh, đang bị QĐNDVN chiếm và đóng chốt, nhất là cầu sông Nhung, nằm giữa Quốc lộ 1. Tình trạng này đã làm gián đoạn giao thông, đoàn xe di tản của dân và lính, dài hơn ba cây số

Đài RFA khi đưa tin về việc tỉnh Quảng Trị khánh thành tháp chuông tưởng niệm bộ đội hy sinh trong chiến tranh cũng nhắc lại sự kiện này: "Vào lúc đó. bộ đội cộng sản đã bắn trực diện vào dòng người chạy loạn trên quốc lộ 1 đoạn từ thị xã Quảng Trị cũ qua Triệu Phong tới Huyện Phong Điền. Hàng chục ngàn thường dân đã chết trên đoạn đường này, và cái tên Đại lộ Kinh Hoàng được nhắc tới từ ngày đó"

Ngày 23 tháng 7 năm 2005 Giáo hội Phật giáo Việt Nam làm lễ cầu siêu cho các liệt sĩ tại Nghĩa trang Trường Sơn. Tại đây, sau khi dâng hương cúng tại đài liệt sĩ, Hòa thượng Thích Chánh Liêm, Trưởng ban trị sự Phật giáo tỉnh Quảng Trị, cho biết: "năm 1972, trận chiến ở Quảng Trị đã làm hàng chục nghìn người chết, con đường quốc lộ đoạn qua Hải Lăng bấy giờ được gọi là 'đại lộ kinh hoàng', người chết la liệt[cần dẫn nguồn]. Tháng 8/1973 đã diễn ra một lễ đại cầu siêu kéo dài 7 ngày 7 đêm. Hơn 3.000 tăng ni và hàng nghìn Phật tử đã về đó tìm xác, chôn cất người chết. Chỉ riêng số xác tìm được phải trên 5-6 nghìn[cần dẫn nguồn]. Tất cả đều được chôn cất đàng hoàng và được làm lễ cầu an sinh linh. Bây giờ đi trên quốc lộ 1A, qua đó vẫn thấy Đài Địa Tạng lưu giữ dấu ấn về đại lễ cầu siêu năm đó"[3].

 Nhận định về Đại lộ Kinh Hoàng

Nhắc lại thảm cảnh trên đoạn đường này, Đỗ Kh., Lê Văn Khoa, cựu chiến binh Quân lực Việt Nam Cộng hòa đã có mặt và chứng kiến trên đoạn đường này, đã viết rằng bỏ đi các con số chính xác và khoa học về thương vong thì: "Đại lộ kinh hoàng đã là lối xuôi Nam của một trăm hai trăm ngàn dân và mươi hai mươi ngàn lính, thì trong đó đã có hàng ngàn người bỏ xác trên đường. Việc này, đúng sai, phóng đại, thêm thắt đến mức nào, cũng đã để lại ấn tượng rất là phù hợp với tên gọi trong dư luận Miền Nam. Còn việc có nên nổ đạn một cách thiếu chính xác (nếu không gọi là bừa bãi) và một cách tuỳ tiện (nếu không gọi là hệ thống) vào một đoàn người lẫn lộn (nếu không gọi là hỗn loạn) cả dân lẫn lính để chặn đường lui binh của địch thì để mỗi người chúng ta (cần, hay không cần phải) tự vấn và (cần, hay không cần phải) tự trả lời"[4].

 Thông tin thêm

* Năm 2004, số vụ tai nạn giao thông ngày càng gia tăng trên đoạn quốc lộ 1A qua địa phận huyện Hải Lăng ở Quảng Trị mà theo báo Thanh Niên "đã làm cho đoạn đường này sống lại cái tên 'đại lộ kinh hoàng' mà hồi chiến tranh người ta đã từng gọi nó"[5].

* Năm 1975, khi quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chiếm được tỉnh Quảng Trị, xe tăng của họ thậm chí còn bật đèn soi cho binh lính và thường dân chạy trốn. Cuộc tản cư này êm ả đến mức người ta đồn rằng đã có một thỏa ước giữa Việt Nam Cộng hòa và những người Cộng sản

xem thêm mậu thân 1968